'DE BESCHIKBARE MIDDELEN MOETEN EERLIJK WORDEN VERDEELD'

De positie van werkenden in de culturele en creatieve sector laat veel te wensen over. Om daar verbetering in aan te brengen hebben allerlei betrokken organisaties de handen ineen geslagen met als resultaat de oprichting van Platform ACCT: Arbeidsmarkt Culturele en Creatieve Toekomst. Het ministerie van OCW is blij met dit initiatief en zorgt voor de financiën, maar onafhankelijkheid staat hoog in het vaandel. Belangrijk onderdeel van de agenda van het platform is het programma fairPACCT dat zich specifiek richt op het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden door middel van collectieve afspraken.

‘Kunst speelt een belangrijke rol in de samenleving, maar werkenden in de culturele sector worden zwaar ondergewaardeerd. Dat komt ook door de aard van het werk, want ze zijn bezig met het maken van kunst, dat is hun passie. Goede arbeidsvoorwaarden is niet het eerste waar ze aan denken,’ Aan het woord is Noud van de Rhee, programmamanager van fairPACCT. Zijn ambitie is om concrete richtlijnen en instrumenten te ontwikkelen die zorgen voor een eerlijker beroepspraktijk en betere arbeidsvoorwaarden. ‘De middelen waar de sector over beschikt moeten zorgvuldig en eerlijk worden verdeeld’, licht Van de Rhee toe. ‘Daar hebben we instrumenten voor nodig die breed worden gedragen.’ Het creëren van draagvlak speelt dan ook een belangrijke rol in het proces om tot richtlijnen te komen. Per discipline wordt aan breed samengestelde ketentafels gesproken over alle aspecten die binnen die sector rond de arbeidsvoorwaarden spelen. ‘Er zijn bijvoorbeeld tafels voor klassieke muziek en audiovisuele producties, maar ook voor archeologie en literaire festivals’, somt Van de Rhee op. ‘Iedere tafel heeft ongeveer vijftien deelnemers die bij elkaar het hele werkveld vertegenwoordigen, van werkgevers en FNV tot de vakopleiding en andere beroepsverenigingen. Zij discussiëren over welke richtlijnen nodig zijn om de arbeidsvoorwaarden te versterken en hoe die er uit zouden moeten zien.’ Het streven naar een breed draagvlak betekent dat er veel en stevig vergaderd moet worden, voor veel deelnemende kunstenaars geen dagelijkse kost. Toch is er veel animo. ‘De sector wil hier echt graag mee aan de slag’, constateert Van de Rhee tevreden. ‘We zijn er dan ook in geslaagd om de juiste mensen aan die ketentafels te krijgen. En wie daar behoefte aan heeft kan een training in gespreksvaardigheden volgen. Dat kan via de Creatieve Coalitie, een samenwerkingsverband van tientallen organisaties in de culturele sector, waaronder de FNV.’

Kernwaarden

Het programma fairPACCT ging in november 2021 van start en ontleent zijn naam aan de Fair Practice Code, het algemene gedragskader voor het werken in de culturele en creatieve sector. ‘Dat is de kapstok waaraan we onze activiteiten ophangen’, licht de programmamanager toe. ‘Na de ingrijpende bezuinigingen in 2011 is de sector zich sterker gaan organiseren en dat heeft geleid tot de Fair Practice Code. Daar bouwen wij op voort, wij maken de code concreet voor specifieke subsectoren. Aan de tafel voor audiovisuele producties praten we bijvoorbeeld over wat onder een aanvaardbare draaidag moet worden verstaan en of dat in een normering is vast te leggen. Bij popmuziek denken we na over een tool waarmee objectief kan worden vastgesteld in hoeverre je een professionele muzikant bent en dus aanspraak kunt maken op de bijbehorende gage. Maar het gaat niet alleen over tariefstelling, de Fair Practice Code gaat over veel meer, onderlinge solidariteit, rechtvaardige verdeling van middelen en opbrengsten en spreiding van risico’s spelen ook een rol. Al die kernwaarden proberen we te vertalen in concrete instrumenten.’