CULTUURBEGROTING BIEDT GEEN SOELAAS

In aansluiting op Prinsjesdag heeft de Tweede Kamer op 14 november de Begroting voor Cultuur voor volgend jaar vastgesteld. Van de 395 miljard euro die het kabinet in 2023 uitgeeft gaat er ongeveer een miljard naar cultuur. Dat is 170 miljoen meer dan vorig jaar. Veel te weinig, vindt de FNV. Na de coronacrisis heeft de sector recht op ‘boter bij de vis’.

Staatssecretaris Gunay Uslu heeft haar Meerjarenbrief 2023-2025 de titel ‘De kracht van creativiteit: cultuur midden in de samenleving’ meegegeven. Ze komt woorden tekort om het belang van cultuur te benadrukken. ‘Cultuur is artistiek, maatschappelijk en economisch belangrijk’, begint ze haar brief. Juist in deze onzekere tijden is een ‘sterke culturele en creatieve sector’ nodig, vervolgt ze. Het is haar streven om de cultuursector de komende jaren te vernieuwen en te versterken en dat ‘kan niet zonder een gezonde arbeidsmarkt en een eerlijke beloning’. Om deze ambities te kunnen realiseren voorziet de begroting in een extra investering van 170 miljoen euro per jaar, waarvan aanvankelijk 19 miljoen en uiteindelijk 34 miljoen (vanaf 2025) beschikbaar is voor het verbeteren van de honorering van werknemers en zzp’ers.

Indexering

Meteen na het bekend worden van de cultuurbegroting voor volgend jaar, klom de FNV in de pen en schreef een brief aan de Tweede Kamer. In een poging de besluitvorming te beïnvloeden stelt bestuurder Martin Kothman daarin dat de extra investering van 170 miljoen volstrekt onvoldoende is om de cultuursector er na de coronacrisis weer bovenop te helpen. ‘Het kabinet belijdt met de mond hoe belangrijk cultuur is, maar laat het in de ondersteuning afweten’, aldus Kothman in de Kamerbrief. Komt er niet meer geld beschikbaar, dan zal herstel na de pandemie uitblijven, wordt innovatie onmogelijk, zal het personeel zijn heil elders zoeken en zullen producties ernstig aan kwaliteit verliezen. Dat zullen volgens de FNV de gevolgen zijn wanneer de Tweede Kamer met het voorstel van Uslu instemt. Kothman pleit daarom voor ‘boter bij de vis’, het liefst in de vorm van een indexering met terugwerkende kracht vanuit het cultuurbudget dat begin deze eeuw beschikbaar was. Dan gaat het niet om 170 miljoen euro, maar minstens om het dubbele.

Energievreters

Daags na behandeling van de cultuurbegroting in de Tweede Kamer, moet Kothman tot zijn spijt constateren dat de waarschuwing van de FNV in de wind is geslagen en er geen extra geld beschikbaar komt. ‘Staatssecretaris Uslu verkondigt overal dat werkenden in de cultuursector beter moeten worden betaald, maar dat is slechts lippendienst’, reageert hij. ‘Die 34 miljoen voor betere arbeidsvoorwaarden klinkt mooi, maar is volstrekt onvoldoende, het is niet meer dan een pleistertje plakken.’ Kothman vreest dat veel culturele instellingen als gevolg van de sterk gestegen energieprijzen alleen maar in grotere financiële problemen komen. ‘Die 170 miljoen is lang niet genoeg om de gevolgen van de coronacrisis te repareren, laat staan dat het soelaas biedt voor de huidige inflatie. Musea, concertzalen en theaters zijn energievreters, alleen het Rijksmuseum is al één miljoen extra kwijt aan energie. Als de extra lasten niet worden gecompenseerd ligt een drama op de loer.’

Verdelen van armoe

Tijdens het debat beloofde de Tweede Kamer plechtig dat ze er alles aan zullen doen om te voorkomen dat culturele instellingen hun deuren moeten sluiten. ‘Holle woorden’, oordeelt Kothman. ‘Zonder compensatie van de gestegen energieprijzen kunnen niet alle instellingen het hoofd boven water houden. En er komt geen geld om de lonen en tarieven van werkenden op peil te houden, daardoor dreigt er leegloop. Met de huidige arbeidsmarkt kunnen ze zo elders aan de slag, dan moeten producties worden geschrapt en gaat het van kwaad tor erger. Uslu is vooral bezig met het verdelen van armoe en daar wil de FNV niet aan meedoen.’

Sluitpost

Kothman vreest dat de keuzes die Uslu maakt ertoe zullen leiden dat de cultuursector onherroepelijk vastloopt. ‘Op zich is met de inhoudelijke keuzes niet zoveel mis, een slavernijmuseum is een goed initiatief en een extra investering van bijna zestig miljoen in bibliotheken is ook prima, daarmee krijgen ze meer ruimte om uitvoering te geven aan hun maatschappelijke taken. Maar het is allemaal mensenwerk, dus moet je ook in de mensen investeren, zij moeten het werk doen. Wanneer de mensen weglopen, kun je nog zulke mooie plannen hebben, maar dan komt er niks van terecht. Uslu bewandelt de omgekeerde weg, ze investeert in de infrastructuur en in programma’s, terwijl de vergoeding voor werkenden sluitpost is. De FNV wil dat omdraaien: geef eerst de werkenden waar ze recht op hebben, pas dan kunnen de mooie plannen worden uitgevoerd.’

Klik hier voor de Meerjarenbrief 2023 – 2025 van Staatssecretaris Uslu.