DE SAMENLEVING
MEER GRIP OP WERK EN INKOMEN
De toekomstplannen van de FNV
Tekst Jan Bos Beeld De Beeldredaktie/Marco de Swart/Marco Okhuizen Illustratie XF&M
HET WERK VAN DE FNV
2,5 miljoen
werknemers kregen een nieuwe cao.
4 van de 10
cao’s bevatten afspraken over meer vaste banen en over eerder stoppen met werken.
125.000
vragen zijn telefonisch beantwoord en online nog eens 100.000.
30.000
juridische dossiers zijn in behandeling genomen.
200 miljoen euro
aan letselschade, achterstallig loon en transitievergoedingen is in 2021 voor de leden binnengehaald.
‘Het was echt een feestje, het barstte van de positieve energie.’ FNV-voorzitter Tuur Elzinga kijkt met veel voldoening terug op zijn eerste FNV congres. In deze roerige tijden wil de bond meer grip krijgen op alle ontwikkelingen die ieders werk en inkomen raken. ‘Versterking van de FNV is prioriteit nummer één.’
Vijfhonderd deelnemers bogen zich tijdens het eerste FNV congres sinds vijf jaar op 12 en 13 april over de plannen voor de komende vier jaar. Na jaren van lockdowns en online vergaderingen zagen kaderleden en bestuurders elkaar eindelijk weer eens in levenden lijve en dat resulteerde in een uitgelaten stemming. Alle hoeken en gaten van het uitgestrekte terrein van Le Fabrique in Maarssen werden benut voor plenaire sessies, workshops, groepsdiscussies of gezellige onderonsjes. De openingsspeech van voorzitter Tuur Elzinga zorgde er evengoed voor dat iedereen vanaf de aftrap doordrongen raakte van de ernst van de bijeenkomst.
Elzinga wond er dan ook geen doekjes om. ‘We staan voor grote uitdagingen, zowel maatschappelijk, sociaal als economisch’, hield hij de afgevaardigden voor. ‘Er zijn grote veranderingen in de wereld gaande en die raken ook ons.’ Van de oorlog in Oekraïne tot de klimaatcrisis, en van de toenemende woningnood tot de stijgende energiekosten, al deze ontwikkelingen hebben invloed op ieders werk en inkomen, betoogde de voorzitter. ‘Als de juiste keuzes worden gemaakt, kunnen we de gevolgen beperken. We zijn rijker dan ooit, maar de rijkdom is ongelijk verdeeld. Dat willen we aanpakken.’
Succesvolle campagnes
Hoewel in het verleden behaalde resultaten geen garantie zijn voor de toekomst, ontleende Elzinga veel optimisme aan wat de FNV de afgelopen jaren tot stand heeft weten te brengen. ‘Door corona was actievoeren lastig, toch we hebben veel bereikt. We hebben mooie cao’s afgesloten en tal van succesvolle campagnes gevoerd, zoals die van Young&United (beweging van jonge mensen binnen de FNV, red.) tegen het leenstelsel. Het keren van de doorgeslagen flexibilisering was bij het vorige congres de belangrijkste uitdaging en dat hebben we weten te agenderen. We kunnen veel, aan ons vermogen om zaken te veranderen hoeven we niet te twijfelen.’
Maar goede ideeën leiden niet automatisch tot verandering, de macht van het getal is minstens zo belangrijk, benadrukte Elzinga. ‘We hebben te maken met een dalend ledental en dat is een serieuze zorg, want met meer leden boeken we nog meer resultaat. Daarom geven we versterking van de bond de komende jaren de allerhoogste prioriteit.’
Zeggenschap
Onder het congresmotto ‘Jij bent de toekomst’ bogen de deelnemers zich vervolgens in workshops over de prangende vraagstukken van deze tijd. Of het nu gaat om het jeugdloon, de arbeidsmarkt of de energietransitie, meer grip krijgen op werk en inkomen was steeds de toetssteen. Terugblikkend op de discussies is voorzitter Elzinga daags na het congres vol lof over ieders inzet. ‘Iedereen zette echt zijn beste beentje voor. Met z’n allen hebben we nagedacht hoe we de dingen nòg beter kunnen doen en waar we nieuwe kansen zien.’
Van de keuze om het congres te ontdoen van bureaucratische procedures over resoluties en amendementen en zo de inhoud ruim baan te geven, heeft hij geen seconde spijt. ‘We konden ons helemaal richten op de ideeën. Die gingen vooral over vergroten van zekerheid en over meer zeggenschap, niet alleen over je werk, maar ook over de invulling van je leven. Mensen willen meer grip hebben op hun werk en inkomen en op waar en wanneer je je werk doet, zodat er meer ruimte ontstaat voor andere belangrijke dingen in het leven. Het roer in handen is dan ook de werktitel van het Meerjarenbeleidsplan waaraan we op basis van de discussies tijdens het congres nu verder gaan werken.’

‘DOOR CORONA WAS ACTIEVOEREN LASTIG, TOCH HEBBEN WE VEEL BEREIKT’

‘MENSEN HEBBEN VEEL VERTROUWEN IN DE FNV, OOK ALS ZE GEEN LID ZIJN’
Meer jonge leden
Hoe inspirerend en vruchtbaar het congres ook is verlopen, het getob over dalende ledencijfers is daarmee niet van de baan. ‘Het goede nieuws is dat er steeds meer jonge leden bijkomen, maar omdat veel oudere leden met pensioen gaan is de uitstroom groter. We hebben heel lang gedacht dat leden vanzelf komen wanneer we goede resultaten halen, maar het is andersom: als we sterker worden kunnen we nog mooiere dingen bereiken’, stelt Elzinga nuchter. ‘Cao’s voor sectoren waar de FNV een sterke positie heeft zijn aantoonbaar beter. Dat gunnen we iedereen, daarom zetten we in op versterking.’ Een van de middelen om de bond aansprekender te maken is het toespitsen van het beleid op de specifieke omstandigheden per sector. ‘In de ene sector zijn de lonen veel te laag, in de andere is de werkdruk te hoog. Dat gaan we gericht aanpakken.’
Keukentafel
Nu aan versterking van de bond de allerhoogste prioriteit wordt toegekend, is het alle hens aan dek. Er is een uitgekiende jongerenstrategie opgesteld en voor iedere sector is een apart ledenplan gemaakt. Wilma Nieveen, bestuurder Metaal uit Groningen, liet in een van de workshops zien dat met die sectorale aanpak goede resultaten zijn te halen. “Wees de club waar je bij wilt horen”, is haar devies. ‘Kaderleden zijn het visitekaartje van de bond, dus moet je vooral hen iets in handen geven om het gesprek over het lidmaatschap te starten. Maak vooral duidelijk dat cao’s niet vanzelf tot stand komen, een goed gesprek aan de keukentafel of in de kantine trekt mensen al vaak over de streep. Op die manier hebben we de organisatiegraad bij sommige bedrijven flink kunnen vergroten en ontslagen kunnen voorkomen.’
Elzinga is vol goede moed dat een sterkere FNV in het verschiet ligt. ‘Mensen hebben veel vertrouwen in de FNV, ook als ze geen lid zijn. We zijn niet voor niks de grootste maatschappelijke organisatie van Nederland, we hebben meer leden dan alle politieke partijen bij elkaar. En door de scheefgroei in welvaart is er meer reden dan ooit om lid te worden. Iedereen die ik spreek over het belang van de vakbeweging zegt: “Je hebt eigenlijk groot gelijk”.’
‘CAO’S VOOR SECTOREN WAAR DE FNV EEN STERKE POSITIE HEEFT, ZIJN AANTOONBAAR BETER’
HET BELANG VAN DE FNV
- 8 van de 10 Nederlanders vinden vakbonden heel belangrijk
- 6 van de 10 Nederlanders vinden dat iedereen lid zou moeten worden
De 8 belangrijkste thema’s voor de FNV volgens de Nederlandse bevolking zijn: 1. Arbeidsomstandigheden 2. Grip op werk en inkomen 3. Sociale zekerheid 4. Eerlijke arbeidsmarkt 5. Zorg 6. Belastingen 7. Wooncrisis 8. Klimaat en energietransitie
Bij jongeren staan de wooncrisis, het klimaat en de energietransitie wat hoger op de agenda. Ook een eerlijker verdeling van de welvaart vinden ze heel belangrijk, sociale zekerheid wat minder.
Bron: Onderzoeksrapport Bluefield i.o.v. de FNV, April 2022

‘De FNV moet meer kleur krijgen’
Eloisa Delgado (52) Trainer schoonmaakbedrijf
‘Ik was eerst wat sceptisch, want ik wist niet wat me te wachten stond, maar vanaf het eerste moment was er een warme sfeer. Het was allemaal hartstikke leerzaam. Er is weleens kritiek dat er veel ouderen bij dit soort bijeenkomsten zijn, maar dat vond ik juist inspirerend. Als je hoort wat zij allemaal voor een toestanden in hun werk hebben meegemaakt.. Dat geeft mij de wilskracht om ook door te gaan met m’n vakbondswerk. Wat wel heel jammer is, is dat er zo weinig mensen van kleur waren. Dat moet echt anders, de FNV moet echt meer kleur krijgen. Er zijn genoeg slimme donkere mensen die de bond sterker kunnen maken. Ook moeten er meer jongeren bij, zij komen met nieuwe ideeën. Daar moeten we meer werk van maken. Mensen willen best lid worden, zelf heb ik al heel wat collega’s lid gemaakt. Omdat het mijn eerste congres was, heb ik nu vooral geluisterd, maar de volgende keer ga ik daar echt iets van zeggen. Ik hoop dat ik dan weer word uitgenodigd.’

‘Iedereen wil zich inzetten voor een beter Nederland’
Daan de Vries (35) Zelfstandig juridisch adviseur
‘Ik ben lid sinds 2014, maar dit was mijn eerste congres. Het was fijn om iedereen weer in het echt te zien en met z’n allen het vakbondsgevoel te ondergaan. Wat ik vooral mooi vond is dat iedereen zich wil inzetten voor een beter Nederland, van jong tot oud. Natuurlijk clashte het af en toe, maar er is heel veel wat ons bindt. Het optreden van Froukje op de feestavond was hartstikke tof, maar uiteindelijk gaat het om de inhoud. Als ZZP’er volg ik natuurlijk de discussie over flexibilisering en ik ben blij dat de bond de misstanden aanpakt, vooral omdat de overheid dat laat liggen. Toch was de discussie over energietransitie voor mij het hoogtepunt, er was bij iedereen een enorme drive om daar als vakbond meer werk van te maken. In mijn workshop hebben we een motie aangenomen dat pensioenfondsen niet meer beleggen in fossiele energie. Hopelijk komt dat nu op de agenda te staan. Ik ga de komende jaren goed in de gaten houden wat daarvan terechtkomt.’

‘Dat we echt met z’n allen één waren gaf een goed gevoel’
Vera Andriessen (20) Student Nederlandse Taal en Cultuur
‘De locatie was echt heel tof en ook voor jongeren zaten er heel leuke dingen in het programma. Maar toen ik iedereen zo bij elkaar zag, dacht ik wel: “Jeetje, ik ben wel heel erg jong”. De workshops waren heel interessant en leerzaam, maar eerlijk gezegd vond ik de feestavond het leukste. Dat we met alle leeftijden bij het podium stonden te dansen en echt één waren, gaf een goed gevoel. Over de vergrijzing van de bond maak ik me wel een beetje zorgen, gelukkig is iedereen daarvan doordrongen en heeft het congres nog eens duidelijk gemaakt dat we daar hard aan moeten werken. Ik denk ook wel dat het gaat lukken. Heel veel jongeren weten niet eens wat de FNV is en waar de bond voor staat. Dat moeten we beter uitleggen, bijvoorbeeld door organizers in de bedrijven in te zetten. En met social media is ook veel meer te doen, dat kan echt vlotter en actueler.’