WAT IS EEN RECESSIE?

De economie groeide licht in het vierde kwartaal. Een recessie is voorlopig afgewend. Maar hoe erg is een recessie?

Wat is een recessie?

Een teruggang van de economie. Economische krimp dus. Sinds de jaren zeventig is de min of meer officiële definitie: twee kwartalen achter elkaar waarop het bruto binnenlands product – alles wat we met elkaar verdienen – krimpt. Het cijfer wordt gecorrigeerd voor inflatie (anders zouden we nu juist flink groeien) en voor seizoensinvloeden (december is altijd een dure maand).

Maar je hebt krimp en krimp. Na het uitbreken van de coronapandemie in 2020 en de kredietcrisis in 2008 was de terugval enorm. Bij de coronacrisis kromp de economie zelfs ruim 9%. Een recessie met een hoofdletter R.

In het derde kwartaal van 2022 kromp de economie een klein beetje: -0,2%. In het vierde kwartaal was er weer wat groei, maar het zit allemaal dicht tegen de nul. En de vooruitzichten voor 2023 zijn niet erg zonnig. Theoretisch is het zelfs denkbaar dat een recessie helemaal geen recessie is, omdat de voorlopige cijfers achteraf vaak worden bijgesteld en de krimp nu zo klein is dat een correctie naar boven groei of stabiliteit zou betekenen.

Waar komt een recessie vandaan?

Een klassieke recessie dient zich doorgaans langzaam aan. Meer faillissementen en stijgende werkloosheid. Inkopers kopen minder in voor bedrijven. Van groot belang zijn het consumentenvertrouwen in de toekomst (erg laag) of dat van ondernemers, die iets minder negatief zijn. Economen houden al deze cijfers scherp in de gaten als het om economische groei en krimp gaat. Er zijn ook allerlei alternatieve recessiesignalen. Variërend van de hoeveelheid zwangerschappen tot de frequentie van het woord recessie in de media.

De grote gemene deler van alle indicatoren: een afnemend vertrouwen in de directe economische toekomst. Als we denken dat er een recessie komt, dan komt-ie er ook meestal. Economie is voor een groot deel gevoel. Maar dat gevoel komt niet uit de lucht vallen. Een belangrijke oorzaak van de huidige malaise is de oorlog in Oekraïne en de daardoor sterk opgelopen energieprijzen en inflatie. Ook de naweeën van corona spelen een rol.

Moet ik me zorgen maken?

Net zoals bij andere macro-economische begrippen als koopkracht en inflatie is niet te voorspellen hoe een recessie iemand raakt. Vandaar de term ‘macro’: het gaat over de hele economie. Sommige bedrijven doen het juist heel goed tijdens een recessie, huishoudens met een vast energiecontract kennen veel minder inflatie en wie een nieuwe baan vindt, gaat vaak meer verdienen, ook tijdens een recessie.

Een lichte recessie, zal aan velen bijna onopgemerkt voorbijgaan. Voor burgers doet een recessie vooral pijn als ze hun baan verliezen. Maar hoewel de werkloosheid halverwege dit jaar leek op te lopen, is de arbeidsmarkt nog altijd erg krap. De werkloosheid bedroeg eind vorig jaar 3,5%. Dat lag in de crisisjaren tachtig ruim twee keer zo hoog. Bedrijven lijken niet van plan grootschalig mensen te ontslaan, uit angst dat ze straks niemand kunnen vinden. Het aantal faillissementen blijft laag.

Wie in een recessie wel altijd klappen krijgen, zijn de flexibele werkenden: mensen met een nulurencontract of zzp’ers. Zij vliegen er als eersten uit.

En als we toch in een recessie terechtkomen?

Een zware of lange recessie is nooit goed nieuws. Dat betekent meer faillissementen en meer ontslagen. Dan moet de overheid uiteindelijk bezuinigen, of meer inkomsten ophalen via de belastingen. En dat doet pijn in de portemonnee.

Een standaardmanier om uit een recessie te komen, is een renteverlaging door de centrale bank. Dan wordt het voor burgers, bedrijven en overheid goedkoper om geld te lenen voor bijvoorbeeld huizen en investeringen. En dat wakkert de economie aan. Maar de rente is als gevolg van de recessies in 2012 en 2020 al erg laag en de centrale banken willen juist de rente verhogen om de inflatie te beteugelen. Dus die anti-recessieknop is lam.